Piękna polska zima, wprawdzie spóźniła się prawie dwa miesiące, ale w końcu dotarła do nas z całą swoją siłą. Styczniowe mrozy spowodowały, że woda na wielu akwenach zamarzła i zachęciła do poruszania się po jej powierzchni. Na lód wyszli łyżwiarze, wędkarze a także zwykli spacerowicze.

Niestety nieostrożność oraz brak umiejętności radzenia sobie w przypadku załamania się lodu powodują, że często słyszy się o tragicznym zakończeniu takich wypadów a krajowe statystyki mówią o kilkudziesięciu ofiarach śmiertelnych rocznie. Jakie są tego przyczyny oraz w jaki sposób można zapobiec takim sytuacjom a także w jaki sposób zareagować i uratować osobę pod którą zarwał się lód lub która wpadła do przerębla – nad tym zastanawiali się i takie scenariusze ćwiczyli strażacy i ratownicy – uczestnicy warsztatów zorganizowanych na Jeziorze Dziekanowskim (gm. Łomianki) w dniu 19.02.2012 pod kryptonimem „LÓD”.

Punktualnie o 11:00 19 lutego 2012 na plaży przy ul. Przy Jeziorze stawiły się ekipy:
– Ochotniczej Straży Pożarnej w Łomiankach,
– Ochotniczej Straży Pożarnej w Dziekanowie Polskim,
– Grupy Ratownictwa Specjalnego S12 OSP Warszawa Ursus,
– Grupy Medyk Rescue Team.

Na początku odbyła się krótka odprawa, którą rozpoczął kierownik ćwiczeń – z-ca naczelnika OSP w Łomiankach kpt. Rafał Własinowicz. Przedstawiono wszystkim uczestników ćwiczeń oraz osoby odpowiedzialne za poszczególne elementy oraz omówione zostały warunki BHP. Zapoznano ćwiczących z tematem zajęć, jakim było „Przećwiczenie scenariuszy ratowniczych oraz zapoznanie z problematyką ratownictwa ma zamarzniętych akwenach”. Następnie kierownik pozoracji – Kajetan Ginter – zapoznał uczestników ze szczegółowymi celami i założeniami ćwiczeń oraz z programem pozoracji a także sposobem oceny działań i zgłaszania uwag.

W ramach ćwiczeń ratownicy GRS S12 rozstawili ogrzewany namiot, który służył przebieraniu się uczestników ćwiczeń, a później również – a może przede wszystkim – ogrzaniu się po wyjściu z lodowatej wody. Przygotowano również ciepłe napoje oraz zapewniono możliwość ich przyrządzania na miejscu.

W Polsce wchodzenie na zamarznięte akweny jest obiektem zakazów. Prawo miejscowe przewiduje za to karę grzywny. Nie zraża to jednak wielu osób do poruszania się po lodzie. Niestety w związku z faktem, że jest to zabronione, tematem niemalże nieobecnym w świadomości społecznej jest zabezpieczanie się przed skutkami załamania się lodu. Osoby które znajdują się w takiej sytuacji nie wiedzą jak sobie poradzić, panikują, zachowują się w sposób nieracjonalny i nieadekwatny do sytuacji w jakiej się znaleźli.Paweł Jowik, dowódca sekcji z GRS S12 przedstawił, jak to jest rozwiązane w Szwecji. Podobnie jak w całej Skandynawii lód jest tam naturalną drogą komunikacyjną, często jedyną. Zasadniczą sprawą jest fakt, że w kraju tym już w szkole powszechnej dzieci są uczone w jaki sposób zachować się w sytuacji awaryjnej. Podstawą jest świadomość zagrożeń oraz odpowiednie wyposażenie.

Następnie kilka osób przećwiczyło zachowanie w takich sytuacjach, z użyciem omówionego sprzętu.

Przeciętny człowiek w zimnej wodzie jest w stanie przetrwać kilkanaście minut. Czas ten zależy od temperatury wody, indywidualnych predyspozycji organizmu jak również od wysiłku włożonego w utrzymanie się na powierzchni. Utrata przytomności bądź dostanie się pod lód drastycznie zmniejsza szanse na doczekanie pomocy i przeżycie. Jeśli jednak osoba pod którą załamał się lód jest w stanie utrzymać się na powierzchni a ponadto pomoc będzie wezwana dostatecznie szybko to szanse na ratunek rosną.

Podstawowym używanym sprzętem były suche kombinezony do pracy w wodzie. Zapewniają one dodatnią pływalność a więc stałe i bezpieczne utrzymywanie się na powierzchni. Ponadto ubranie zabezpiecza przed wychłodzeniem. W takim ubraniu można bezpiecznie poruszać się po lodzie, ponieważ nawet w przypadku jego pęknięcia ratownik który wpadnie do wody nie ryzykuje utonięcia. By jednak w takiej sytuacji ustrzec się znalezienia się pod lodem, z dala od przerębla, ratownik jest zabezpieczony szelkami asekuracyjnymi, do których z tyłu przyczepiona jest linka, trzymana przez ratowników na lądzie.

Najważniejszą umiejętnością, która ćwiczona była też najdłużej jest podejście do osoby poszkodowanej i wydostanie jej do strefy bezpiecznej. Umieszczeni w przeręblach pozoranci nie ułatwiali zadania ratownikom – czasami poszkodowany był niekontaktowy i zupełnie pozbawiony sił, innym razem miotał się w panice wciągając ratownika pod wodę.

Kolejna część ćwiczeń obejmowała już całe akcje ratownicze prowadzone przez ratowników w sile zastępu. Oprócz tonącego pojawiały się też na przykład osoby które upadły na lód i doznały urazu głowy.

Każdy scenariusz był po jego zakończeniu szczegółowo omawiany. Uwagi przedstawiali ratownicy, dowódcy, obserwatorzy i pozoranci. Dzięki temu wszystkie błędy były na bieżąco wyłapywane a cenna wiedza pozostała w pamięci uczestników.

Po zakończeniu ćwiczeń sprzęt został zwinięty i uporządkowany, a uczestnicy udali się do strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej w Łomiankach, gdzie można było odpocząć, napić się ciepłych napojów oraz wymienić uwagami i spostrzeżeniami dotyczącymi ćwiczeń jak również wzajemnej współpracy i integracji środowiska ratowniczego. Padły deklaracje chęci dalszej współpracy i organizacji kolejnych ćwiczeń, być może również z innych dziedzin ratownictwa.

1. Jeśli zdecydowałeś się wejść na lód:
Nie wyruszaj na lód samodzielnie.
Nie wchodź na lód cieńszy niż10 centymetrów.
Omijaj, trzciny, szuwary, oparzeliska.
Bądź wyposażony w kolce lodowe z gwizdkiem (koszt ok. 15 zł) i rzutkę ratunkową (od 60 zł)

2. Jeśli załamie się pod Tobą lód:
Nie wpadaj w panikę. Oszczędzaj siły na wydostanie się z wody i jeśli jest to możliwe. zdejmij buty i kurtkę, bo wtedy łatwiej utrzymasz się na powierzchni.
W celu wydostania się z wody poruszaj intensywnie nogami, jak przy pływaniu
Wezwij pomoc używając gwizdka
Użyj rzutki

3. Kiedy zauważysz, że pod kimś zarwał się lód:
Wezwij pomoc (numer 112 z telefonu komórkowego) i staraj się podać tonącemu coś. dłuższego (szalik, gałąź, drąg ze stojaka) by mógł się wydostać na krawędź lodu.
Nie ryzykuj niepotrzebnie wejścia na lód

Tekst i zdjęcia: kpt. Rafał Własinowicz, z-ca naczelnika OSP w Łomiankach

„