Gdy dowiedziałam się o śmierci Ryszarda Kapuścińskiego, dopadły mnie smutne myśli: „…już nic nie napisze, …już nic nie przeczytamy””. Kilka tygodni później z zaangażowaniem śledziłam informacje pojawiające się w prasie i w telewizji. Ku pokrzepieniu, okazało się, że nie wszystko zostało opublikowane, że są jeszcze teksty, wywiady, rozmowy, które do tej pory leżały w szufladzie, czekając na odpowiedni czas. Jako pierwszy dostępny dla nas okazał się wydany przez „Świat Książki” zbiór rozmów z Kapuścińskim przeprowadzonych i spisanych przez Witolda Beresia i Krzysztofa Burnetko. Pierwszy z wywiadów poruszający temat sytuacji w Rosji w latach przełomu, został przeprowadzony w 1991 roku. Następna rozmowa dotyka jednego z najbliższych sercu Kapuścińskiego zagadnień – problemów Trzeciego Świata. Cesarz reportażu wypowiada się także o problemach „wspólnej Europy”, globalizmu, oczekiwań w stosunku do epoki XXI wieku, aby na koniec przedstawić rozmówcom i czytelnikowi swój sposób widzenia spraw Ojczyzny. Rozmowa „Polska, czyli między „Solidarnością”, a duchami przeszłości” miała miejsce dwa lata temu w 2005 roku.
Pozwolę sobie zacytować fragment wypowiedzi Ryszarda Kapuścińskiego na temat sytuacji w polskiej polityce:
„”Świat myśli o wiele bardziej do przodu, i choć wszędzie historia jest ważna jako element własnej tożsamości, to nikt nie proponuje takiego wracania w kółko do tego, co było. To musi być demobilizujące, wywracające pęd społeczny.A sprawa oczywista to nie tyle fakt, że tropy, czy źródła są fałszywe, ile to, że fałszywa jest wyłaniająca się z nich wizja świata. Pomijam więc już to, że nie wiadomo, co w jakich intencjach powstawało w archiwach tajnej policji, ile tam plotki, ile złośliwości, ile kłamstwa. Pomijam to, że nawet jako źródło historyczne jest to dość wątpliwe. Ale chodzi mi o to, że odtwarzanie przeszłości na podstawie akt tajnej policji buduje świat nieprawdziwy, bez uczuć, emocji, pracy tysięcy ludzi, bez normalnego życia i duchowej niezależności społeczeństwa. (…)
Na szczęście większość młodzieży w ogóle nie wie, o co w tym wszystkim chodzi, nie przeżywała tego i – moim zdaniem – nie chce przeżywać.””
Przez lata autorzy książki zajmowali się pisaniem biografii Ryszarda Kapuścińskiego. Tym bardziej niezwykłym akcentem jest ostatnia rozmowa, przeprowadzona pod koniec listopada 2006 roku podczas spaceru uliczkami Starego Miasta, która stanowi rodzaj epilogu.

Grażyna Kozińska

„