Mural, obok graffiti, vlepek, tagów i szablonów, tworzy tzw. sztukę ulicy. Ma jednak bardziej uporządkowaną strukturę i częściej powstaje jako dzieło zaplanowane. Nazwa pochodzi z języka hiszpańskiego i oznacza dekoracyjne malarstwo ścienne. W zależności od intencji twórcy może mieć na celu promocję wydarzenia, miejsca, idei, reklamę jakiegoś produktu lub uzupełnienie przestrzenipublicznej. Najsłynniejszym polskim muralem jest chyba białostocka „Dziewczynka z konewką” autorstwa Natalii Rak. Żeby obejrzeć bogate zbiory murali warto wybrać się na warszawską Pragę lub np. do Łodzi, gdzie obok polskich artystów można obejrzeć też dzieła artystów spoza Polski, np. mojej ulubionej brazylijskiej grupy Os Gemeos, której prace powstają na murach całego świata, m.in. nabudynku, który ze swoich okien w Sztokholmie widziała bohaterka sagi Millenium Stiega Larssona – Lisbeth Salander.

Lubię murale, podziwiam wyobraźnię artystów, rozmach, ferię barw, nierealność i bajkowość tej sztuki. Ale wolę te baśniowe i odrealnione niż odwołujące się do wątków historycznych, w których podkreśla się z rozmachem elementy narodowo-patriotyczne. Megalomania i monumentalność tych ostatnich często mnie przytłacza, choć i tu jest wiele interesujących przykładów.

Sztuka ma to do siebie, że musi wywoływać dyskusje, czasem kontrowersje, zmuszać do myślenia, budzić z obojętności, być „jakaś”, bo dzieło, którego nie zauważamy, nie niesie żadnego przekazu. Czy powinna się podobać? Z tym bywa różnie, wszak de gustibus non est disputandum. Jednym podobają się „Oszczepnicy” Juliana Fałata a innym „Płonąca żyrafa” Salvadora Dali czy „In hoc signo vinces”Zdzisława Beksińskiego.

Niedawno na murze przy budynku urzędu miejskiego pojawił się mural będący wynikiem głosowania na Facebooku. Urzędnicy miejscy wskazali 3 projekty, które miały przedstawiać Łomianki widziane oczami artystów street artu – Łomianki jako „miasto możliwości”. Głosowanie przeprowadzono na początku wakacji, wygrała propozycja Huberta Wencela. Wcześniej ściana była pomalowana na czarnoi ozdobiona jedynie hasłem „I (love) Łomianki”. Teraz jest kolorowo. Mural wzbudza emocje, od oburzenia, złości, poprzez kpiny i ostrzeżenia zaniepokojonych rodziców, że nie przyprowadzą dzieci na sąsiedni plac zabaw w obawie o ich sny, aż po ciekawość, zainteresowanie i pochwały. Dla jednych jest zbyt fantastyczny, niezrozumiały, dla innych bezpretensjonalny i nieoczywisty.

Dzieło nie jest cukierkowe, ma w sobie elementy pobudzające wyobraźnię, jest niebanalne, trochę surrealistyczne, przez co interesujące, opowiada jakąś historię. Dla mnie była to najciekawsza propozycja spośród trzech, które przedstawiono do głosowania. Pokazuje Łomianki takie jak widzi je wielu mieszkańców, aktywne, w ruchu, czasem jeszcze niedopracowane, niezaplanowane, w wielumiejsce „bez ładu i składu”, ale w fazie tworzenia i na dobrej drodze.

Co się stanie z muralem, jaka będzie jego przyszłość, czy wpisze się w krajobraz miasta?

Sylwia Maksim-Wójcicka