Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.To pierwsze ale i najważniejsze zdanie z encyklopedii samorządowcaczyli ustawy o samorządzie gminnym.Najważniejsze, bo to mieszkańcy właśnie dokonują najistotniejszychwyborów determinujących rozwój swojej miejscowości. Wybierająradnych i wybierają burmistrza. Później to właśnie ci radni i tenburmistrz zdecydują o rzeczach dla nas najważniejszych, choć każdyz nich ma inne uprawnienia, obowiązki i odpowiedzialność.

Zarówno radni jak i burmistrz sąprzedstawicielami władzy lokalnej,od których mamy prawo oczekiwaćnajwyższych standardów zachowania,obiektywizmu i świadomości podejmowanychdecyzji. Powinni oni poczuwaćsię do odpowiedzialności nietylko za to, co było ich bezpośrednimudziałem, lecz również za wszystko to,na co mogli mieć wpływ. Powinni dbaćo prawidłowe wykonywanie zadańpublicznych i prawidłowe gospodarowanieśrodkami publicznymi. I radnyi burmistrz powinni działać zgodniez zasadami: praworządności, bezstronnościi bezinteresowności, uczciwościi rzetelności, uprzejmości i życzliwościw kontaktach z mieszkańcami. Radnizobowiązani są do udziału w pracachrady, w tym poszczególnych komisjach.

Rada jest organem stanowiącymi kontrolnym. Decyduje o znakomitejwiększości spraw dotyczącychgminy. Uchwala programy gospodarczei społeczne ale też plany zagospodarowaniaprzestrzennego. Przyjmujebudżet gminy i decyduje o wysokościzaciąganych pożyczek i kredytów.Tworzy i likwiduje gminne jednostkiorganizacyjne, osiedla i sołectwa aleteż zgadza się lub nie na wprowadzeniefunduszu sołeckiego. W końcurada właśnie kontroluje działalnośćburmistrza i gminnych jednostekorganizacyjnych takich jak OśrodekPomocy Społecznej, ICDS, Biblioteka,Dom Kultury itd., z wyłączeniem spółekkomunalnych (Zakład Wodociągówi Kanalizacji oraz Komunikacja Miejska).Tu kontrolę przeprowadzić może jedyniewłaściciel, którego obowiązki wykonujeburmistrz. Odpowiedzialnośćrady odnosi się wyłącznie do odpowiedzialnościetycznej, moralnej,społecznej wobec wyborców. Ustawyprzewidują co prawda możliwość rozwiązaniarady w przypadku nagminnegonaruszania przepisów prawa alew praktyce sytuacja taka występujesporadycznie.

Burmistrz kieruje sprawami bieżącymigminy, reprezentuje ją nazewnątrz, wykonuje uchwały rady,zarządza mieniem komunalnym, wykonujebudżet czyli realizuje zadaniainwestycyjne i bieżące na podstawiei w granicach tegoż budżetu. Wydaje decyzjeadministracyjne, inicjuje kierunkirozwoju społecznego i gospodarczego.Ponosi odpowiedzialność, równieżkarną, za podejmowane decyzje.

W praktyce to właśnie burmistrzprzedstawia radzie sprawy do zaopiniowaniai przygotowuje swojestanowisko ujęte w formie projektuuchwały. Z propozycją tą rada możeale nie musi się zgodzić. Może wprowadzićdo niej poprawki zmieniająctym samym w części lub całości jejostateczne brzmienie. Tak dzieje sięw znakomitej większości spraw. Istniejąjednak obszary działalnościgminy, w których to wyłącznie burmistrzowiprzypisane jest uprawnieniewprowadzenia zmian do projektuuchwały – np. zmiany w budżeciegminy czy określenie granic okręgówwyborczych. I tu najwyraźniej zauważalnajest współpraca obu organów.Burmistrz może ale nie musi wyrazićzgody na wprowadzenie zmianzaproponowanych przez radnych.W takich patowych sytuacjach rozstrzygnięćco do istoty sprawy dokonująwskazywane w ustawach organy– Regionalna Izba Obrachunkowa czyKomisarz Wyborczy.

Tak więc razem czy osobno?

Jolanta Niegrzybowska

MIESIĘCZNIK LOMIANKI.INFO – 1/2011

„