Okresowe wylewy rzek i sporadyczne powodzie wpisane były do tej pory w rytm życia przyrody. Niestety, wyjątkowowysokie opady deszczu i śniegu w 2010 roku stały się przyczyną rozległych podtopień i niemal kryzysowej sytuacjiw wielu gospodarstwach położonych w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego. Dziennie do dyrekcji parkuw Izabelinie dzwoni kilka osób z prośbą o pomoc. Tymczasem tego typu zdarzenia zgłaszać należy do właściwychdla naszego miejsca zamieszkania gmin. To nie park, a warunki atmosferyczne winne są zaistniałej sytuacji.

KPN chroni rozległe tereny Puszczy Kampinoskiej w pradolinieWisły, zajmując tarasy nadzalewowe, które tworządwa pasy bagienne i dwa pasy wydmowe. Na północ odnich położone są dwa pasy tarasów zalewowych i współczesnekoryto Wisły ograniczone wałami przeciwpowodziowymi.Pierwotnie na obszarze Puszczy nie było większych rzek.Odpływ wód odbywał się małymi strumykami do Bzury,a jedyne cieki zaznaczone na mapie z 1850-57 to Łasiczkapłynąca przez południowy pas bagienny, do której wpadastrumyk ze środkowego pasa bagiennego. W połowie XIXwieku bagna Puszczy Kampinoskiej zaczęto sukcesywnieosuszać, co trwało do lat 70. XX wieku.

Obecnie park przecina sieć kanałów, z których największym,odwadniającym północny pas bagienny, jest Łasica.Wpadają do niej kanały – Zaborowski, Olszowieckii Ł-9. Północny skrawek Puszczy odwadniany jest przezKanał Kromnowski. Cieki te zbierają wody z obszaruo powierzchni 600 km2, który obejmuje zarówno KampinoskiPark Narodowy, jak i przedmieścia Warszawy orazRówninę Łowicko-Błońską. Kanały skutecznie przyczyniłysię do osuszenia bagien. Systematycznie prowadzonepomiary wód wykazały, że ich zwierciadło obniżyło sięw ciągu ostatniego półwiecza. Oznaczało to zmianę warunkówżycia roślinności bagiennej, która wymaga lustrawody powyżej powierzchni ziemi na wiosnę i tuż podpowierzchnią jesienią. Ubytek wody stał się więc jednymz głównych zagrożeń dla przyrody Kampinoskiego ParkuNarodowego. Tegoroczne opady, które są przyczynądużej ilości podtopień gospodarstw znajdujących sięw gminach, nie są zagrożeniem dla przyrody KampinoskiegoParku Narodowego.

– Wieloletnie pomiary wielkości opadów pokazują, że na tereniePuszczy Kampinoskiej średnio rocznie spada od 500 do600 mm (l/m2) opadu. W poszczególnych latach opady sąjednak bardzo zróżnicowane i na ogół notuje się na zmianęsekwencje lat mokrych i suchych. Szczegółowe pomiary opaduw miejscowości Granica prowadzone są od 1988 r. i rozszerzonew 2001 roku o 8 kolejnych punktów pomiarowych.
Na przykładzie posterunku opadowego znajdującego sięw Dziekanowie Leśnym można stwierdzić, że lata 2001-2006 należały niewątpliwie do okresu suchego, z najsuchszymrokiem 2006, w którym odnotowano zaledwie 482mm opadu. Począwszy od roku 2007 rozpoczęła się sekwencjalat wilgotnych. W roku 2010 zanotowano najwyższeopady od początku pomiarów. W Dziekanowie Leśnymspadło 906 mm (l/m2). Jeszcze większe opady zanotowanow Izabelinie (932 mm). Stosunkowo niższe w zachodniejczęści Kampinoskiego Parku – 633 mm w Miszorach.W poszczególnych miesiącach wielkość opadu była nierównomierna,jednak niemal we wszystkich przekraczałaśrednie miesięczne wielkości z wielolecia. Niezwykle wysokimiopadami charakteryzowały się maj i listopad. W majusuma opadu wyniosła 162 mm. Wyjątkowy był 30 maja,kiedy to spadło w ciągu jednego dnia w Dziekanowie Leśnym62 mm opadu, czyli niemal dokładnie wielkość przeciętnegoopadu majowego z całego miesiąca. To właśniepo tych majowych opadach wystąpiły w Polsce powodzie.W następnych miesiącach woda opadała bardzo powoli,a w wielu od dawna suchych miejscach utrzymywałasię na powierzchni przez całe lato. Kolejnym miesiącemo niezwykle wysokich opadach był listopad. W DziekanowieLeśnym zanotowano 156 mm opadu. W tym całym miesiącunie wystąpiły tak spektakularne jednodniowe opady, jednaktylko siedem dni było bez opadów.
Tegoroczna zima przyszła bardzo szybko. Już 25 listopada zanotowanośrednią dobową temperaturę poniżej 0°, wtedy teżspadł pierwszy śnieg. W grudniu śniegu szybko przybywało,pokrywa śnieżna dochodziła do 36 cm, co po roztopieniu dało67 mm. Styczeń 2011 roku przywitał nas kolejnymi opadami,najpierw śniegu, a potem roztopami i deszczem. To spowodowałokolejne znaczne podniesienie poziomu wód podziemnychi zagrożenie powodzią – mówi kierownik działu Naukii Monitoringu przyrody w KPN Anna Andrzejewska.

Obecnie wielu mieszkańców żali się, że ich piwnice tonąw wodzie i upatrują się w tym winy parku. Należy podkreślić,że przeplatające się sekwencje lat z dużymi i niskimiopadami są zjawiskiem naturalnym. KPN ubolewa nadsytuacją wielu rodzin, których piwnice i posesje zostałyzalane. Z punktu widzenia ochrony przyrody cała ta sytuacjajest jednak jak najbardziej naturalna. Puszcza wracado swojego stanu pierwotnego, kiedy większość pasówbagiennych była przez cały rok podmokła.

Magdalena Kamińska, Kampinoski Park Narodowy

MIESIĘCZNIK LOMIANKI.INFO – 1/2011

„