Wraz z odrodzeniem się polskiego samorządu terytorialnego w 1990 roku, po raz pierwszy w Polsce narodziła się także idea powoływania młodzieżowych rad gmin. Pierwsza Młodzieżowa Rada powstała 19 września 1990 roku w Częstochowie z inicjatywy Tadeusza Wrony – ówczesnego prezydenta Miasta. Wówczas stawiał on sobie za cel wytworzenie łączności pomiędzy radnymi, a młodzieżą. Ponadto chciał wdrożyć młodych ludzi w struktury samorządowe oraz wyłonić spośród nich liderów zapewniając w ten sposób młodym szersze pole działania. Rada w Częstochowie była zakładana z myślą o tym, aby młodzież uczyła się odpowiedzialności oraz znała mechanizm działania struktur samorządowych. W swoich działaniach mających na celu powołanie Młodzieżowej Rady, prezydent Częstochowy kierował się także doświadczeniami francuskich miast, gdzie takie rady działają już od wielu lat. Kiedy powstała Młodzieżowa Rada w Częstochowie, jej inicjator nie spodziewał się chyba tego, że ten pomysł tak szybko trafi na podatny grunt. Pozycję młodzieżowych rad w Polsce wzmocniła w 2001 roku nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym, która na podstawie art. 5b dała im solidne podstawy prawne. W artykule tym czytamy, że rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na powołanie młodzieżowej rady gminy o charakterze konsultacyjnym. Rada gminy powołując młodzieżową radę nadaje jej statut określający zasady jej wyboru oraz zasady funkcjonowania.

Niestety w ostatnich szesnastu latach w Gminie Łomianki pomysł taki nie doczekał się realizacji. Szkoda, bo nie zawsze „dorosła” władza wie najlepiej. Jako przykład można wymienić choćby zlekceważenie apelu młodzieży po tragicznej śmierci Św.P. Piotra Wilewskiego na trasie E-7, w którym młodzież kategorycznie żądała podjęcia działań zmierzających do zainstalowania sygnalizacji świetlnych, kładek naziemnych lub tuneli podziemnych umożliwiających bezpieczne przejście dla pieszych na trasie E-7. W swojej bezsilności młodzi ludzie chcieli przystąpić do zorganizowania blokady trasy. Sprawa zakończyła się lakoniczną uchwałą, w której czytamy : „Rada Miejska w Łomiankach zaleca intensyfikację działań mających na celu wyeliminowanie zagrożeń wynikających z obecnie istniejących rozwiązań komunikacyjnych zwłaszcza poprzez budowę bezkolizyjnych przejść dla pieszych”. I co z tego wyszło wszyscy wiemy. Innym przykładem może być zwolnienie nauczycielki jednej z klas gimnazjalnych bez oczywistych przyczyn, długie i intensywne, wspólne protesty rodziców i uczniów nie przyniosły efektu.

Jednym z punktów programowych Komitetu Wyborczego „Zgoda” jest powołanie Młodzieżowej Rady Gminy. Trzeba wyjść na przeciw potrzebom i pragnieniom młodych obywateli naszego miasta. W naszym zamyśle Rada będzie grupą młodych ludzi, którzy zostaną wybrani przez swoich rówieśników w demokratycznych wyborach organizowanych w szkołach. Młodzieżowi radni to osoby uczące się w gimnazjach oraz szkołach ponad gimnazjalnych. Poprzez działanie w Radzie młodzi będą mieli szansę podejmowania odpowiedzialności za swoje środowisko lokalne, nauczenia się samodzielności i zasad funkcjonowania samorządu. Otworzy się także przed nimi możliwość wpływania na gminę, miasto czy powiat. Demokratyczne wybory dadzą im mandat do reprezentowania swoich rówieśników przed władzami miasta. Młodzieżowa rada nie jest organizacją pozarządową, gdyż jej szczególny charakter określa jej miejsce w samorządzie terytorialnym. Rada nie może być związana z żadną partią polityczną lub ugrupowaniem politycznym. Statut Młodzieżowej Rady będzie określał mechanizmy uniemożliwiające jakiekolwiek jej upolitycznienie.

Władze samorządu powinny zapewnić przyszłej Młodzieżowej Radzie warunki niezbędne do wypełniania swojej roli, m.in. w postaci możliwości korzystania z lokalu w celu spotkań oraz sprzętu biurowego. Bardzo ważnym zadaniem stojącym przed Młodzieżową Radą powinno być prowadzenie działalności konsultacyjnej wobec decyzji podejmowanych przez władze lokalne. Władze samorządu powinny zapewnić jej warunki niezbędne do wypełniania tych zadań, które będą jasno określone w statucie. Najtrudniejszym punktem będzie stworzenie przez młodzież odpowiedniego programu działania. Powinien on wyrażać ich oczekiwania i potrzeby nie tylko w obrębie szkół, ale na terenie całej gminy. Opracowując program Rada powinna zaczynać od mniejszych i łatwiejszych projektów, przechodząc z czasem do trudniejszych i wymagających większego nakładu czasu. W trakcie realizacji programu Młodzieżowa Rada powinna brać pod uwagę fakt, że jej działania wpłyną na opinię mieszkańców o młodzieży oraz o władzach gminy. Władze powinny, w miarę możliwości, zapewnić wsparcie finansowe w ramach budżetu gminy. Młodzieżowa Rada nie powinna jednak liczyć tylko i wyłącznie na środki z budżetu samorządu, pozyskując środki ze źródeł zewnętrznych. Powinna ona znać zasady rozliczania środków finansowych, którymi dysponuje.

Celem działania Rady powinno być:
1) reprezentowanie interesów młodzieży wobec instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych,
2) współpraca z Samorządami Uczniowskimi,
3) działanie na rzecz ochrony praw i godności ucznia,
4) promocja kultury, w szczególności tworzonej przez ludzi młodych i do niej adresowanej,
5) kształtowanie i utrwalanie postaw demokratycznych oraz wyrabianie umiejętności podejmowania decyzji w określonych obszarach zagadnień,
6) działania na rzecz integracji i współpracy środowisk młodzieżowych i twórczych,
7) zapewnienie możliwości uczestnictwa młodzieży w procesie podejmowania decyzji Rady Gminy bezpośrednio wpływających na sposób i jakość ich życia,
8) działania na rzecz eliminowania negatywnych zjawisk społecznych oraz patologicznych w środowiskach młodzieżowych,
9) edukacja samorządowa; działania na rzecz umocnienia i propagowania postaw obywatelskich, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za sposób funkcjonowania społeczności lokalnych.

Janusz Zakrzewski
http://zakrzewski.lpr.pl

„